به نقل از «قدس آنلاین»

برکات حضور

تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۰۱۷۵۶

دوران حیات سیاسی ائمه(ع) تا عصر امام رضا(ع)

دوره ولایت ائمه معصومین(ع) را می‌توان به چند دوره تقسیم کرد. دوران اول، دوران حاکمیت امامان معصوم(ع) است. دو امام اول شیعیان، امام علی(ع) و امام حسن(ع) در دوره زندگی خودشان فرصت حکومت داشته‌اند و از سوی دیگر، این دو امام در عصری زندگی کردند که تحت اختناق و استبداد نبودند و جایگاه و ‌شأن اجتماعی آن‌ها، به دلیل نزدیک بودن به دوران پیامبر(ص) نزد مردم محفوظ بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دوران دوم، عصری است که فشارها و ظلم و ستم آغاز می‌شود اما در دوره دوم که تداوم حیات سیاسی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را در بردارد، حاکمیت زیادی وجود نداشته است اما به عنوان اشخاص محترم در جامعه زندگی می‌کردند. از زمان امام سجاد(ع) تا امام صادق(ع) دوران اختناق و فشار علیه امامان معصوم(ع) است. در دوران بنی‌امیه حاکمیت جور را دنبال می‌کردند و از زمان امام صادق(ع) با تغییر رویه بنی‌عباس و شعار الرضا(ع) من آل محمد(ص)، دوران خاصی برای ائمه(ع) حاکم می‌شود. یعنی از نیمه دوم امامت امام صادق(ع) تا دوران ولایت عهدی امام رضا(ع)، دورانی است که به ظاهر فضای باز سیاسی وجود دارد اما فشارها شکل دیگری است.

با وجود اینکه زندگی امام موسی کاظم(ع) تحت ستم مستقیم عباسیان می‌گذرد ولی دوره حیات سیاسی امام موسی کاظم(ع) هم فضای سیاسی ناشی از تغییر خلافت دیده شده و از دوران امامت امام رضا(ع) فاز جدیدی در حوزه سیاسی آغاز می‌شود. آن حضرت هر چند به ظاهر، تحت اکرام و توجه دستگاه خلافت قرار دارد اما در باطن همان فشار و اختناق وجود دارد.

بنابراین ما دوران امام رضا(ع) و سه امام پس از ایشان را دوران حضور امامان معصوم(ع) تحت کنترل و نظارت دستگاه خلافت، آن هم با یک احترام ظاهری می‌دانیم. هر چند که هر چهار امام معصوم(ع) در این دوره به دست عباسیان شهید می‌شوند اما ویژگی این دوره تکریم ظاهری حکومت است و در زندان و استبداد مستقیم قرار نداشتند. در این شرایط وارد فضای جدیدی از حیات سیاسی امامان معصوم(ع) می‌شویم.

عصر فرهنگی امام رضا(ع)

در این دوران به ویژه از زمانی که مأمون، حاکمیت را از برادرش ‌امین می‌گیرد، ‌امین با چالش‌های خاصی مواجه است. یکی از این چالش‌ها برای این که بتواند تمام بنی‌عباس را تحت سیطره خودش قرار دهد، نیاز داشتن به حامیان است. با شعار الرضا من آل محمد(ص) توسط بنی‌عباس، حامیان بسیاری در اقصی نقاط جهان اسلام پیدا شد. ‌امین در جستجوی پایگاه حمایتی متفاوت از دستگاه سنتی بنی عباس، رویکرد تازه‌ای را نسبت به شیعیان مطرح کرد. در فضای سیاسی آن دوران می‌بینیم که شیعیان از گروه‌های مختلف مثل زیدیه، امامیه و... در اقصی نقاط جهان اسلام پراکنده شده بودند. ‌امین هم که می‌خواست دستگاه خلافت را از بغداد به خراسان و طوس منتقل کند، به این کانون حمایت نیاز داشت.

علاوه بر این، جریان‌های شیعی فوق‌الذکر در شرایطی هستند که می‌توانند آسیب‌ها و چالش‌هایی را برای حکومت بنی عباس فراهم کنند. از آنجایی که امام رضا(ع) در آن دوره مورد توجه و حمایت شیعیان بود، فراخوانی او از مدینه به طوس به نوعی تلاش برای جلب حمایت و از بین بردن فعالیت‌های انقلابی شیعیان بود. پس ورود ‌ایشان به خراسان می‌توانست ظاهر دستگاه خلافت را خوب جلوه بدهد و شاید بتوانیم این مسئله را علت اساسی فراخوانی امام رضا(ع) به دستگاه خلافت و پیشنهاد ولایتعهدی به آن حضرت قلمداد کنیم.

ولایتعهدی امام رضا(ع)؛ نمونه بارز تبدیل تهدیدها به فرصت

در این شرایط امام رضا(ع) به طوس منتقل گردید اما تدبیر و مدیریت ‌ایشان سبب شد از سوء استفاده مأمون به جهت حضور آن حضرت در دستگاه خلافت، جلوگیری کند. آن حضرت، پذیرش مشروط ولایتعهدی را در نظر داشت. به این معنا که حضرت اعلام عمومی کرد که با شرایط خاصی ولایتعهدی را می‌پذیرد. اینکه در امور اجرایی دخالتی نکند، عزل و نصبی انجام نداده و هیچ مسئولیت علمی را در این دوره به عهده نداشته باشد.

این مسئله پیام روشن و آشکاری بر این مبنی دارد که امام(ع) ظاهراً ولایتعهدی را پذیرفته اما در واقعیت قبول نکرده است. یعنی ولایتعهدی که در آن دوران طبق مرسوم برخی از اختیارات حکومتی را جهت آماده شدن برای خلافت بر عهده داشته حالا یک مسئله تشریفاتی است. امام رضا(ع) با این کار علاوه بر خنثی سازی توطئه مأمون فرصت‌سازی انجام داد.

او با این کار شیعیان از تعرض و ستم آشکار مأمون حفظ کرد. البته مأمون اقدامات خود را جهت کنترل و محدودسازی و از بین بردن شیعیان همواره انجام می‌داد ولی امام رضا(ع) توانست جریانات شیعی را با حضور خودش به نوعی محفوظ بدارد.

دیگر اینکه امام رضا(ع) این چالش و تهدید را تبدیل به فرصت کرد تا نسبت به ارائه فضیلت اهل بیت(ع) تلاش کند. حدیث سلسله الذهب، اولین قدم در این راه بود.

مأمون پس از آوردن امام رضا(ع) به مرو جلسات علمی و مناظره‌های متعددی با حضور افراد مختلف از علما تشکیل می‌داد و با این کار می‌خواست امام(ع) را تحقیر کند اما حضرت رضا(ع) در مناظره با صاحبان ادیان و مکاتب مختلف همواره پیروز بود.

اگر امام(ع) در مدینه ‌بود، این شرایط به راحتی حاصل نمی‌شد. در واقع در دوره امام رضا(ع) شرایط جدید سیاسی را شاهد هستیم که اهل بیت(ع) شرایط بهتری در ترویج دین دارند.

نیت سیاسی شوم و پلید مأمون اساس دعوت و فراخوان حضرت به خراسان بود. مأمون حکومت را بسیار دوست داشت و نمی‌توان گفت که حاضر به دخالت امام در امور حکومت بوده است. پس مواردی که مأمون به ظاهر ابراز محبت و دوستی کرده، واقعی نیست بلکه پوششی است برای اینکه حکومت او شکل‌گیری رسمی و استنادی به خودش بگیرد.

حضور امام رضا(ع) در یک منطقه خارج از سرزمین‌های سنتی جهان اسلام آن دوره یعنی حجاز و عراق، زمینه‌های برکات را برای این مناطق در جهان اسلام به وجود آورد. هر چند که حضور امام رضا(ع) در این منطقه با اصرارهای مأمون صورت پذیرفت اما در عمل آثار و پیامدهای درخشانی به همراه داشت. حضور امام رضا(ع) در ایران موجب رشد و گسترش تشیع گردید.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: امامان معصوم ع دستگاه خلافت جهان اسلام حیات سیاسی امام رضا ع حضور امام بنی عباس آن حضرت امام ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۰۱۷۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توجه ویژه جشنواره «رضوان» به جوانان صاحب ایده/ توسل به فرهنگ رضوی

به گزارش خبرنگار مهر، اولین نشست خبری جشنواره فیلم دینی رضوان، با حضور فرهاد قائمیان مدیر جشنواره بین المللی امام رضا (ع) و محمدحسین لطیفی دبیر جشنواره، دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه، در محل سازمان سینمایی سوره برگزار شد.

در ابتدای این نشست و پس از پخش سرود ملی و صلوات خاصه امام رضا (ع)، فرهاد قائمیان مدیر جشنواره بین المللی امام رضا(ع)، عنوان کرد: امیدوارم این جشنواره که متعلق به امام رضا (ع) است توسط شما اهالی رسانه حمایت شود. برای من افتخار است در جشنواره فیلم رضوان، در کنار برادر و دوست عزیز خودم، محمدحسین لطیفی هستم.

وی ضمن اشاره به حمایت جدی بنیاد امام رضا (ع) و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: با توجه به فراز و نشیب ها در این دوره جشنواره فیلم امام رضا (ع) تلاش شده است تا با رویکردی جدی در طول چند ماه جشنواره، برای جوانان علاقه مند استان های مختلف کارگاه آموزشی برگزار کنیم.

قائمیان در ادامه با اشاره به این‌که سلام همه دبیران را به شما می‌رسانم، مطرح کرد: با شروع این مرحله از جشنواره تصمیم گرفتیم یک فیلم سینمایی با فرهنگ امام رضایی را استارت بزنیم و از قبل با آقای لطیفی به موضوع فیلم فکر کردیم. این اثر به نویسندگی حامد عنقا از رمان «عشق آباد تا عشق آباد» اقتباس شده است و این پروژه سینمایی سال ها به نتیجه نرسیده است. احساس می‌کنم امسال آقا امام رضا (ع) خودشان لطف کرده اند تا این فیلم ساخته شود.

وی در پایان با توضیح این که در این جشنواره بخش فیلم دینی با موضوعات مشخص جدا شده است و بخش ویژه رضوی هم به طور خاص جدا شده است، گفت: اختتامیه جشنواره در آبان ماه و اختتامیه بخش بین الملل در اردیبهشت سال بعد برگزار می‌شود و در بخش بین الملل مرحله جدیدی را در تعامل با سایر کشورها در موضوع دین مد نظر داریم.

پس از این محمدحسین لطیفی دبیر اولین‌ جشنواره فیلم رضوان، ضمن تشکر از امام رضا (ع) و فرهاد قائمیان برای این مسؤولیت، مطرح کرد: امیدواریم مسیری را آغاز کنیم که انتها نداشته باشد. در جهان امروز جای خالی آن آرامشی که از دین حاصل می‌شود ملموس است و هستی آرامش خود را از قلب‌های آرام می‌گیرد. بارها شنیده ایم که افراد تعریف کرده اند با پا گذاشتن در حرم امام رضا (ع) آرامش پیدا کرده اند و ما هم دوست داریم مخاطب با دیدن یک فیلم حال خوب پیدا کند.

وی ضمن اشاره به این‌که گستره فیلم های دینی شامل همه فیلم هایی با مضمون محبت، انسانیت، گذشت، ایثار و ... می‌شود، گفت: این فیلم‌ها عقبه ای در جان کارگردان و نویسنده دارد. به واسطه زمان کوتاهی که وجود داشت، امکان برگزاری بخش بین الملل برای مهر امسال امکان پذیر نبود و بخش بین الملل در اردیبهشت ۱۴۰۴ ‌برگزار می‌شود.

وی از اهالی رسانه درخواست‌ کرد: فضایی ایجاد شود که این جشنواره به خوبی دیده شود، کسی جانماند و فیلمسازان بتوانند کار کنند.

وی در پایان گفت: برای این جشنواره به کارهایی که فرهنگ رضوی را به دور از خرافات نشان دهد نیاز داریم تا ان شاء الله به آیین و مسلک امام رضا (ع) متوسل شویم.

در ادامه سید جواد رفایی مشاور راهبردی بنیاد امام رضا (ع) با مرور دوره های گذشته جشنواره امام رضا (ع)، عنوان کرد: علت توقف جشنواره برای یک مدت این بود که فیلم ها، ارتباطی با امام رضا (ع) نداشتند و تنها در بخش هایی به امام رضا (ع) اشاره می کردند از این رو تصمیم گرفتیم امسال در قالب پانزدهین دوره جشنواره رضوی اولین دوره جشنواره فیلم «رضوان» با بخش ویژه امام رضا (ع) را داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه بخش دینی جشنواره همه ادیان الهی را در بر می‌گیرد، گفت: در این جشنواره برخلاف دوره های قبلی، بخشی تحت عنوان فیلمسازی با موبایل داریم همچنین بخش ایده تا فیلم «سراج» برای آن هایی که احساس می‌کنند برای ساخت فیلم در مورد امام رضا (ع) توانایی دارند اما به کارشناس برجسته دینی و سینما نیاز دارند در نظر گرفته شده است. این بخش برای توجه ویژه به جوانان صاحب ایده اختصاص یافته است. همچنین در قالب سه کارگاه آموزشی آموزش هایی در جهت ارتقای تولیدات ارسالی به جشنواره برگزار می‌شود.

در ادامه، سعید زمانی مدیر اجرایی ۲۱ امین جشنواره امام رضا(ع)، گفت: پس از این نشست رسمی، فراخوان این جشنواره در بستر سایت شمس طوس بارگذاری خواهد شد و همه علاقه مندان و مخاطبان می‌توانند نسبت به ثبت نام اقدام کنند.

وی در انتها همه جوانان و فعالان سینما را دعوت به مشارکت در این رویداد کرد.

پس از اتمام نشست خبری از پوستر نخستین جشنواره فیلم «رضوان» رونمایی شد.

کد خبر 6091710 سید امیر شایان حقیقی